Zoals bekend kwam op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne een noodlottig einde aan vlucht MH17, op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur. Ik volgde indertijd de oorlog in de Donbas op de voet en kon de ramp daardoor meteen plaatsen.
In deze oorlog tussen Oekraïne en de separatisten (feitelijk Rusland plus lokale strijders, met geld, wapens en soldaten uit Rusland, allemaal reeds lang bewezen) beschikte alleen Oekraïne over een luchtwapen (helikopters en vliegtuigen). Die werden vooral in het begin van de strijd met succes ingezet totdat de separatisten de beschikking kregen over manpads waarmee ze tot 3.000-3.500 meter hoog vliegende toestellen uit de lucht konden schieten. Dat kostte de Oekraïners verschillende heli’s maar ook jachtvliegtuigen. Overigens was het spannend of de Russen zouden besluiten om de separatisten uit te rusten met vliegtuigen. Het probleem voor hen was dat dit niet meer zou passen in de verklaring dat de separatisten aan hun wapens kwamen uit veroverde Oekraïense wapendepots – daar waren namelijk geen heli’s en vliegtuigen aanwezig. Als voorzorg tegen de manpads stopten Oekraïners met het inzetten van offensieve helikopters en bleven ook de jachtvliegtuigen aan de grond. Maar de Antonov transportvliegtuigen bleven vliegen over het oorlogsgebied, op veilig gedachte hoogtes, d.w.z. op 5.500-6.000 meter hoogte.
Enkele dagen voor het neerstorten van MH17 werd echter al een Antonov van de Oekraïners getroffen, vliegend ver buiten het bereik van de manpads. De legerleiding zal daaruit hebben moeten concluderen dat de separatisten ondertussen beschikten niet alleen over manpads maar ook over ander luchtafweergeschut! En wellicht had op dit moment het land moeten besluiten om het luchtruim boven de Donbas te sluiten voor de burgerluchtvaart. Wat helaas niet geschiedde, een grove nalatigheid.
Met deze informatie tot mijn beschikking was het niet moeilijk te bedenken wat er op die beruchte dag in juli 2014 was geschied. De separatisten, dan wel de Russen zelf, hadden het passagiersvliegtuig aangezien voor een Oekraïens transportvliegtuig en haalden het per ongeluk naar beneden. Dat was de meest aannemelijke verklaring, die tot heden toe staat en zelfs is bewezen. Neergehaald met een BUK. Uit Rusland.
Ondertussen zijn we in september 2019 en zal op 9 maart 2020 op Schiphol het proces starten tegen de vier verdachten. Eén daarvan is een bijzonder heerschap, de voormalige minister van Defensie van de Donetsk Republiek, Igor Girkin. Een een risico voor de Russen. Waarom? Girkin is enerzijds een zeer nationalistische Rus, die meent dat Rusland in 2014 een grote kans heeft laten liggen en veel meet grondgebied op Oekraïne had kunnen en moeten veroveren. Daarnaast kan zijn zijn mond niet houden, spreekt vanuit Moskou regelmatig met verschillende Russische media, en weigert de officiële Russische lezing te bevestigen dat Oekraïne verantwoordelijk is voor het neerhalen van MH17. Hij bevestigt enkel dat de separatisten niet verantwoordelijk zijn, maar weigert zich uit te spreken wie dan wel verantwoordelijk is.
Igor Girkin is een militair in hart en nieren die als hobby heeft om veldslagen na te spelen. Hij is ook een man van eer en weigert te liegen over wie de dader is van het neerhalen van MH17, terwijl hij alles weet als geen ander. Igor Girkin zal niet opdraven in Nederland, al sluit hij het zelf niet uit. Maar Rusland zal het nooit toestaan.
Een onverwachte wending rondom de getuigen van MH17 vond plaats in de zomer van 2019. Op 29 juni ontvoerden Oekraïense commando’s in rebellengebied Vladimir Tsemach en brachten hem, vermomd als invalide, terug naar Oekraïne. Een verbluffende en spectaculaire daad! Want deze Tsemach was op die bewuste 17 juli 2014 eveneens commandant van een luchtafweereenheid van de rebellen in het gebied waar MH17 neerkwam. Een kroongetuige derhalve.
En dat onderkennen ook de Russen nu ze, in september 2019, een grootscheepse gevangenenruil met Oekraïne alleen door willen laten gaan wanneer Tsemach, n.b. een Oekraïens (!) staatsburger, daar deel van uitmaakt! Het is feitelijk een indirecte erkenning van schuld door de Russen. President Zelensky, voor wie een gevangenenruil een enorme opsteker zou zijn, lijkt te twijfelen, het JIT smeekt hem de man niet naar Rusland laten vertrekken. Zeer spannend.
Tenslotte, hoe zou Vladimir Tsemach zelf denken over een vertrek naar Rusland? Met zijn kennis van zaken, zou hij niet spoedig zomaar verdwijnen? Ik kan me voorstellen dat de man het verblijf in een Oekraïense cel prefereert….
postscript 9 september 2019
En inderdaad, de Oekraïner Tsemach maakte deel uit van een omvangrijke gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland op zaterdag 7 september. Beide kampen lieten 35 gevangenen de vrijheid proeven. Voor zijn vrijlating is Tsemach enkele uren door aanklagers van het JIT ondervraagd. Natuurlijk is de ‘ontsnapping’ van Tsemach een grote teleurstelling voor het JIT, voor Nederland en voor alle nabestaanden. Toch is er zeker een positieve zijde aan het verhaal. Voor het eerst konden de presidenten het eens worden over gevangenenruil, voor het eerst is er toenadering tussen de kampen. Dat Rusland MH17 heeft neergehaald weet iedereen en er zal wellicht voldoende bewijs zijn, ook zonder Tsemach. Maar hopelijk leidt deze uitruil tot vervolgstappen op weg naar beëindiging van de zinloze oorlog en een oplossing rondom de annexatie van de Krim door Rusland. De enige mogelijke, d.w.z. realistische oplossing is m.i. een zak Russisch geld aan Oekraïne, in combinatie met het garanderen van bepaalde rechten aan de Krim-bewoners.